تولید پارچه ابریشمی از دیرباز در دنیا رواج داشته و این محصول کمیاب و با کیفیت همواره جزو گرانترین پارچه های موجود در سطح جهان شناخته شده است. با گذشت زمان انواع مختلفی از  آن بنا به کاربردهای مختلف تولید شد و امروزه نیز از محبوبیت بالایی در بین دوستداران مد و پوشاک برخوردار است. در ادامه قصد داریم تا ارگانزا را که پارچه ای ابریشمی بوده و بیشتر برای تزئین پوشاک دیگر به کار می رود را به شما معرفی کنیم.

در ابتدا شما می توانید در جدول زیر به صورت اجمالی اطلاعات مربوط به پارچه ارگانزا را مشاهده کنید.

نام پارچه	ارگانزا
عناوین دیگر	ارگنایز
ترکیبات پارچه	ابریشم یا الیاف مصنوعی
تراکم (HPI) پارچه	(HPI) 7-18
قابلیت تنفس پارچه	بسیار تنفس پذیر
توانایی جذب رطوبت	متوسط
توانایی حفظ گرما	پایین
قابلیت کش آمدن	متوسط
کرکی / گوله شدن	ندارد
کشوری که اولین بار پارچه در آن تولید شد	ترکستان
بزرگترین کشور صادرکننده /تولیدکننده امروزی	چین
دمای شستشوی توصیه شده	شستشو با دست و آب سرد و یا خشک شویی
موارد رایج مصرفی	لباس، روسری، بلوز، لباس شب، پرده

پارچه ارگانزا چیست

ارگانزا پارچه ای سبک وزن است که از روش بافت ساده برای ساخت آن استفاده می شود. این محصول از نظر ظاهری شفاف می باشد و دلیل این شفافیت پایین بودن تراکم نخ در پارچه ارگانزاست که منجر به تولید پارچه ای شفاف و نسبـتاً شل می شود. به خاطر ماهیت نازک آن احتمالاً به صورت مستقل از آن برای تولید لباس استفاده نمی شود و در عوض برای تزئین لباس های ضخیم تر به کار می رود. همچنین در بعضی از موارد دیده شده که از آن برای ساخت انواع مختلف پارچه های خانگی استفاده کرده اند.

در ابتدا برای تولید این پارچه به دلیل عدم وجود تکنولوژی و الیاف جایگزین دیگر تنها به صورت انحصاری از ابریشم برای تولید ارگانزا استفاده می شد. با این وجود بعد از انقلاب صنعتی که در اواسط قرن ۱۷ ام رخ داد، پارچه هایی تولید عرضه شدند که از الیاف کاملاً مصنوعی نظیر پلی استر و نایلون برای تولید آن ها استفاده شده بود. همین اتفاق موجب شد تا ساخت این پارچه از مواد پایه دیگر هم فراهم شود.

همانطور که گفته شد ارگانزا پارچه ای ساده بافت است. در فرآیند تولید پارچه نخ های تار و پود که مخالف یکدیگر هستند به یکدیگر بافته می  شوند. هر دو نخ تار و پود در این پارچه اندازه یکسانی دارند و مقدار آن ها نیز در یک اینچ نیز با یکدیگر برابر است. رایج ترین روش محاسبه کیفیت در پارچه ها محاسبه تراکم نخ در هر اینچ مربع است اما به خاطر آنکه ارگانزا پارچه ای فوق العاده سبک است برای محاسبه کیفیت آن به جای استفاده از میزان تراکم نخ ، از تعداد سوراخ در هر اینچ (HPI) استفاده می شود. برای به دست آوردن این اندازه، تعداد سوراخ های موجود در هر اینچ مربع از این پارچه شمارش می شود و هر چه رتبه (HPI) بالاتر باشد، پارچه ارگانزا از کیفیت بهتری برخوردار خواهد بود.

می توان گفت دلیل تمایز پارچه ارگانزا بیشتر از آنکه مربوط به مواد به کار رفته برای تولید آن باشد، به الگوی بافندگی خاص آن مرتبط است.

توجه داشته باشید که پارچه ارگانزا بسیار ظریف بوده و باید با دست شسته شود، اگر به ماشین لباسشویی اقدام به شستشوی آن نمایید پارچه قطعاً آسیب خواهد دید. علاوه بر این بیشتر اشخاص ترجیح می دهند تا این پارچه را خشک شویی کنند.

از نکات دیگری که باید به آن توچه داشت این است که ضخامت پایین این پارچه آن را مستعد آسیب دیدن می کند. اگر زمانی قصد جابجایی این محصول را داشتید حواستان را جمع کنید که پارچه به جایی گیر نکند. همچنین اگر قصد انبار کردن آن را دارید برای احتیاط هنگامی که در انبار است با یک شیء یا پارچه محافظی نظیر پارچه موسلی آن را بپوشانید.

ریشه کلمه ارگانزا

نام ارگانزا مربوط به کلمه ارگنایز می شود که در دوران معاصر به هر نوع نخ ابریشمی که از روش ریسندگی با پیچ و تاب ساده ساخته شده می گویند. ارگانزا مانند بسیاری از لباس های ابریشم از منطقه ای در اطراف جاده ابریشم که در زمان های قدیم شبکه ای باستانی از مسیرهای تجاری امتداد یافته از چین تا اروپا بود، سرچشمه می گیرد. با این وجود هر دو لغت ارگانزا و ارگنایز از هیچ گویش چینی گرفته نشده اند. این دو واژه از کلمه “اورگانگ” گرفته شده اند که نام شهری در منطقه ترکستان بوده و یکی از محبوب ترین بازارهای ابریشم جهان باستان را در خود جای داده است.

پارچه ارگانزا چگونه تولید می شود؟

فرآیند تولید به کار رفته برای تولید پارچه ارگانزا بسته به نوع ماده ای که این پارچه را از آن می سازند متفاوت است.

برای مثال اگر این پارچه از پلی استر ساخته شده باشد، اجزای سازنده آن به طور کاملاً غیر ارگانیک در آزمایشگاه تولید شده اند.  برای تولید الیاف پلی استر روغن نفت خام را پالایش و به نخ تبدیل می کنند. برای این منظور از تعداد زیادی ماشین آلات و همچنین مواد شیمیایی مضر مختلف در طول فرآیند تولید استفاده می شود.

با این حال، تولید ابریشم طبیعی فرآیندی کاملا ارگانیک است و خبری از مواد شیمایی مصنوعی مضر در مراحل مختلف فرآیند تولید نمی باشد. این ماده از کرم های ابریشم گرفته شده که به طور طبیعی پیله های ابریشمی تولید می کنند. در ادامه پیله های به دست آمده را می جوشانند و یا درون آب داغ غوطه ور می کنند. سپس پیله ها را باز می کنند تا آن ها را به رشته های نخ تبدیل کنند.

می توان گفت فرآیند تولید پارچه ارگانزا پس از آنکه نخ مورد نیاز برای پارچه تولید شد، دیگر یکسان است. الیاف چه طبیعی باشد مانند ابریشم و چه مصنوعی، در مرحله بعدی تولید ارگانزا دو الیاف تار و پود را در جهت مخالف یکدیگر می پیچانند. سپس هنگامی که کنار هم قرار گرفتند به صورت طبیعی و به دلیل نیروهای جنبشی مخالف، به یکدیگر می چسبند.

قبل از آنکه نخ به دست آمده برای ریسیده شدن در پارچه به کار گرفته شود، به منظور افزایش مقاومت آن را شانه کرده و از اسید استفاده می کنند. اگر بخواهیم یکی از عوامل تعیین کننده اصلی تفاوت ارگانزا را با سایر لباس های ابریشمی بیان کنیم همین ویژگی سفت بودن خواهد بود. گرچه این عملیات اسیدی در الیاف های نسبتاً سفتی نظیر پلی استر یا نایلون ممکن است لازم نباشد.

برای آنکه نوعی از پارچه ابریشمی و یا مصنوعی را به عنوان پارچه ارگانزا در نظر بگیریم، باید به روش به خصوصی بافته شود. عواملی مانند ظاهر درز، سفتی درز و چروکیدگی درز باید به دقت اضافه شوند و این به آن معناست که هنوز این پارچه ها به صورت دستی بافته می شوند. اگرچه امکان بافت آن با دستگاه وجود دارد اما محصولات به دست آمده از کیفیت پایینی برخوردار هستند.

کاربردهای پارچه ارگانزا

یکی از مرسوم ترین کاربردهای ارگانزا در غرب دوخت لباس عروس است. این نوع از لباس ها اکثراً دارای چین های متعدد و نواحی کرک هستند که با استفاده از پارچه های شفاف ایجاد می شوند، ارگانزا یک انتخاب بسیار مناسب برای این نواحی به حساب می آید. ارگانزا معمولاً در لباس عروس های سفید به کار می رود اما ممکن است در برخی رنگ های دیگر نیز تولید شود.

پارچه ارگانزا معمولاً در لباس شب هایی که بر روی ناهمواری و چین های پیچیده تاکید دارند، استفاده می شود. یکی از این لباس های شب که ارگانزا در آن محبوبیت خاصی دارد، پوشش (overlay) می باشد که نوعی شال بوده و بر روی لباس و یا انواع دیگر پوشاک قرار می گیرد. پوشش ها معمولاً از الگوهای پیچیده برخوردار بوده و رنگی روشن دارند.

امکان دارد تا از پارچه ارگانزا برای لباس های صحنه نمایش ویا لباس های مخصوص رقص مانند توتوس استفاده شود. همچنین فراتر از دنیای پوشاک، بعضاً از این پارچه برای ساخت پرده، آباژور و سایر اشکال دکوراسیون داخلی نیز استفاده می شود.

پارچه ارگانزا در کجا تولید می شود؟

به خاطر آنکه ارگانزا پارچه ای ابریشمی به حساب می آمد محل تولید آن اکثراً آسیای شرقی بود. تمدن های هند و چین امروزی هزاران سال پیش پارچه ابریشمی تولید می کردند و هنوز هم این پارچه به صورت گسترده در کشورهای آسیایی تولید می شود. در آن زمان ابریشم کالایی با ارزش فوق العاده بالا بود که فقط به خاطر وجود آن یک مسیر تجاری کامل ایجاد شد و ارگانزاهای موجود در اروپای قرون وسطی و دوره های رنسانس از جاده ابریشم تهیه می شدند.

می توان گفت در سال های اخیر کشورهای مختلف به منظور تامین ابریشم مورد نیاز خود و یا صادر کردن آن دست به تولید این محصول زده اند، اما با این وجود همچنان بزرگترین تولیدکننده و صادرکنندگان پارچه ابریشمی چین و هند هستند. خصوصاً نخ ارگانزا که توسط تعدادی از کارخانه های نساجی در استان ژٍژان چین و یا مجاورت رودخانه یانگ تسه تولید می شود.

نوع درشت تری از نخ ارگانزا وجود دارد که در منطقه بنگلور هندوستان ریسیده می شود و در بعضی موارد امکان دارد نخ در ناحیه ای که تولید شده به پارچه تبدیل شود. با این حال، بیشتر اوقات نخ ارگانزا به کارخانه های بزرگ در کشورها چین، پاکستان، اندونزی و یا بنگلادش صادر می شود تا به لباس تبدیل شده و سپس به مصرف کنندگان در سراسر جهان فروخته شود.

زمانی که این پارچه از مواد مصنوعی تولید شود داستان تولید آن به طرز چشم گیری تغیییر می کند. الیاف مصنوعی پلی استر و نایلون در ابتدا از ایالات متحده توسعه یافتند و امکان دارد هنوز مقادیری از این مواد در آنجا به نخ ارگانزا تبدیل شوند.

با این حال تولید پارچه های مصنوعی در کشور چین از رواج بیشتری برخوردار است. صدها شرکت نساجی در این کشور آسیایی وجود دارند که اکثر آنها تولید کننده پلی استر هستند. همچنین خود کشور چین در صادرات نایلون پیشرو است. معمولاً زمانی که این مواد در چین به نخ ارگانزا تبدیل می شوند همانجا برای تولید پارچه نیز به کار می روند.

انواع پارچه ارگانزا

در ابتدا باید به این نکته اشاره کرد همانطور که پیش تر گفته شد در زمان های قدیم تنها از ابریشم برای تولید این پارچه استفاده می شد، اما با پیشرفت تکنولوژی پارچه های ارگانزایی که از پلی استر و یا نایلون ساخته شده باشند بیشتر یافت می شوند. همچنین در حال حاضر انواع گوناگونی از این پارچه وجود دارند که در ادامه با آنها آشنا خواهید شد.

ارگانزای درخشان 

این پارچه از درخشندگی جذابی برخوردار است و  دلیل نام گذاری آن هم وجود جرقه های درخشان در بافت آن است.

ارگانزای کریستال

این نوع پارچه ارگانزا هیچ جرقه برجسته ای در بافت خود ندارد اما همچنان می درخشد.

ارگانزای مروارید

این زیرگروه به دلیل رنگ مرواریدی آن نامگذاری شده است و همچنین درخشندگی این پارچه باعث می شود تا شبیه به مروارید واقعی بنظر بیاید.

نحوه قیمت گذاری پارچه ارگانزا

قیمت ارگانزا به نوع پارچه ای که برای ساخت آن استفاده می شود و عوامل مختلف بازار بستگی دارد. به طور مثال وقتی به بازار رجوع می کنید این که محصول خود را عمده یا خرده تهیه کنید بر روی قیمت آن موثر خواهد بود. از لحاظ کلی قیمت جهانی پارچه ارگانزا از پایداری نسبی برخوردار است اما در عین حال پارچه ای با قیمت کاذب شناخته می شود که بعضاً ممکن است قیمت آن بیشتر از هزینه تولید و مواد به کار رفته در آن باشد.

اگر به دنبال پارچه ارگانزایی با کیفیت بالا هستید ارگانزای طبیعی گزینه بسیار مناسبی خواهد بود. با این وجود زمانی که از ابریشم طبیعی برای ساخت ارگانزا استفاده شود قیمت آن با انواع دیگر تفاوت زیادی خواهد کرد. الیاف ابریشم در هر زمینه ای که به کار رود همواره جزو گران ترین منسوجات است، اما در عین حال جزو لوکس ترین و سازگارترین پارچه ها با محیط زیست نیز به حساب می آید. روند تولید ابریشم طبیعی بسیار طاقت فرسا بوده و هنوز جایگزینی برای آن وجود ندارد، به همین دلیل قیمت این الیاف همچنان بالا خواهد بود.

اما اگر به دنبال گزینه ای اقتصادی هستید، پارچه های ارگانزای مصنوعی از قیمت مقرون به صرفه تری برخوردار می باشند.

تاثیر پارچه ارگانزا بر روی محیط زیست

یکی از دغدغه هایی که همواره در زمان تولید محصولات مختلف وجود دارد تاثیر آن ها بر روی محیط زیست است. تاثیر زیست محیطی این پارچه به نوع ماده ای که برای تولید آن به کار می رود بستگی دارد و هر کدام آن ها روابط مختلفی با محیط زیست دارند.

به طور مثال تولید پارچه های مصنوعی نظیر نایلون و پلی استر اثرات منفی قابل توجهی بر محیط زیست دارند. هر دوی این محصولات از روغن نفت خام که یک منبع طبیعی غیر قابل تجدید است به دست می آید. در فرآیند تولید نفت خام مقدار قابل توجهی انرژی و نیروی انسانی به کار می رود و هنگامی که نفت خام به ماده ای تبدیل می شود که قرار است در فرآیند تولید منسوجات به کار رود، انواع سموم در روند تولید به سمت محیط روانه می شود.

فرآیند تبدیل روغن نفت خام به نایلون یا پلی استر، سموم بیشتری را وارد محیط پیرامون خود می کند و این فرآیند ممکن است به کارگران نیز آسیب برساند. بدتر از همه، پارچه های تولید شده از نفت تجزیه پذیر نیستند. به همین خاطر مدت ها پس از آنکه محصولات تولیدی ارگانیک نظیر ابریشم، پنبه و… توسط محیط زیست تجزیه شدند، پارچه های نفتی همچنان راه های آبی را مسدود کرده و سموم محیطی آزاد می کنند.

همچنین می توانید از مقاله پارچه موسلین نیز دیدن فرمایید.

با این وجود تولید ابریشم به صورت طبیعی از نظر زیست محیطی پایدار است. برای تولید این پارچه الیاف ابریشم را از پیله های کرم ابریشم که حشرات کوچکی هستند که چرخه زندگی خود را روی درختان توت می گذرانند تهیه می کنند. لاورهای کرم ابریشم برگ های توت را که بدون نیاز به آفت کش و کود رشد می کند را خورده و پس از رشد به اندازه مورد نیاز از پیله ابریشم گرفته می شود. این پیله ها توسط کارگران برداشت می شود.

فعالان حقوق حیوانات امکان دارد با تولید الیاف ابریشم مخالفت کنند چرا که برای ساخت این پارچه به ناچار کرم های ابریشم باید زنده زنده جوشانده شوند. با این وجود برتری الیاف طبیعی ابریشم نسبت به مصنوعی آن این است در هیچ مرحله ای از فرآیند تولید یا استفاده ابریشم ماده ای سمی یا غیر قابل تجزیه در محیط منتشر نمی شود.

گواهینامه های موجود برای پارچه ارگانزا

اگر این پارچه از مواد مصنوعی مانند نایلون یا پلی استر تولید شده باشد، تنها گواهینامه هایی که می توان برای آن گرفت از سوی سازمان هایی مانند استاندارد جهانی بازیافت (GRS) خواهد بود. این سازمان محصولاتی را تایید می کند که از مواد ۱۰۰ درصد بازیافتی تولید شده باشند. از آن جایی که این پارچه از از اجزای کاملاً مصنوعی ساخته شده اند، امکان ندارد که به عنوان محصولاتی ارگانیک و یا غیر (GMO) تایید شوند.

با این وجود، ارگانزای ساخته شده از ابریشم طبیعی می تواند توسط تعدادی از سازمان ها به عنوان محصولی ارگانیک تایید شود. به طور مثال، از طریق استاندارد جهانی نساجی ارگانیک (GOTS) می توان اقدام نمود که در صدور گواهینامه منسوجات ارگانیک پیشرو است. همچنین ممکن است بتوان برای پارچه ارگانزای ابریشمی از وزارت کشاورزی ایالات متحده (USDA) تاییدیه گرفت. همچنین انواع خاصی از ابریشم که در هند تولید می شوند ممکن است واجد شرایط گواهی علامت ابریشم باشد. این علامت تنها به تولیدکنندگانی داده می شود که از فرآیندهای تولید ابریشم ایمن و پایدار استفاده می کنند.

منبع : SEWPORT