پارچه ابریشم چیست
استفاده از الیاف طبیعی برای تولید پوشاک از زمان قدیم مرسوم بوده، اما برخی از این الیاف به دلیل سختی در روند تولید و کمیاب بودن از ارزش و قیمت بالایی برخوردار بودند. پارچه ابریشمی یکی از این پارچه های ارزشمند می باشد که به دلیل ماهیّت بسیار لطیف و مقاوم خود در دسته پارچه های اشرافی به حساب می آمد. در ادامه قصد داریم تا نحوه تولید این پارچه، کابردها، انواع و… آن را بررسی کنیم، می توانید با ما همراه شوید.
در ابتدا شما می توانید اطلاعات پارچه ابریشم را به صورت اجمالی در جدول زیر مشاهده کنید.
| نام پارچه | ابریشم |
| ترکیبات پارچه | الیاف ایجاد شده توسط حشره کرم ابریشم |
| میزان تراکم نخ | تا ۶۰۰ (میزان تراکم ابریشم مادر بسیار مهم تر است.) |
| قابلیت تنفس پارچه | بسیار تنفس پذیر |
| توانایی جذب رطوبت | بالا |
| توانایی حفظ گرما | پایین |
| قابلیت کش آمدن | پایین |
| کرکی / گوله شدن | پایین |
| کشوری که اولین بار پارچه در آن تولید شد | چین |
| بزرگترین کشور صادرکننده /تولیدکننده امروزی | چین |
| دمای شستشوی توصیه شده | سرد یا گرم |
| موارد رایج مصرفی | لباس خواب، لباس زیر زنانه، روپوش، لباس شب، بلوز، کت و شلوار، مانتوهای ورزشی، پرده، روبالشی، چتر نجات، لاستیک دوچرخه، پانسمان پزشکی |
پارچه ابریشم چیست؟
می توان گفت ابریشم قوی ترین پارچه در جهان می باشد. این پارچه به تازگی با بهره گیری از یک ماده زیستی مهندسی شده آزمایشگاهی توانسته استحکام خود را بیشتر از قبل تقویت کند. با این حال بدون این ماده هم در بین منسوجات طبیعی دیگر مانند پنبه و پشم قوی ترین باقی می ماند.
علارغم آنکه ابریشم از مقاومت کششی بالایی برخوردار است، معمولاً به خاطر دلایل دیگری مورد توجه می باشد. در طول تاریخ پیدایش این پارچه، به علت نرمی منحصر به فرد کالایی بسیار محبوب در بین مردم به خصوص اشرافیان بود. به قدری این محبوبیت بالا بوده که به واسطه آن جاده تجاری ابریشم افسانه ای ایجاد شد و توانست باعث دگرگونی فرهنگ ها در سراسر جهان قدیم شود.
ساختار ابریشم عمدتاً از فیبروئین تشکیل می شود، فیبروئین نوعی پروتئین طبیعی بود که انواع به خصوصی از لارو حشرات به هنگام ساخته پیله از خود ترشح می کنند. اکثر حشرات دیگر هم مشابه این مواد را تولید می کنند اما بیشتر ابریشم جهان از لارو کرم ابریشم (Bombyx mori) گرفته می شود که محل زندگی آن ها برگ درختان توت است. دلیل انتخاب این موجودات آن است که میزان پروتئین تولیدی آن ها بسیار بالا می باشد.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید ابریشم اگر در شرایط نوری خاصی قرار بگیرد اثر نوری درخشانی را ایجاد می کند که دلیل ایجاد این اثر ساختار الیاف ابریشم می باشد که به شکل منشور مثلث است. این منشورها می توانند نور را در زوایای مختلف منعکس کنند، همین امر موجب می شود تا طرح رنگین کمان ظریفی ایجاد شود و نظر بینندگان آن را به خود جلب کند.
در اصل پیش از آنکه انسان ها به پرورش کرم ابریشم روی بیاورند ابریشم وحشی را برای ساختن پارچه های ابتدایی خود برداشت می کردند. می توان گفت ابریشم وحشی هیچوقت به مقدار کافی وجود ندارد تا نیازهای صنعت نساجی را کاملاً برآورده کند. به همین خاطر در بخش هایی از چین، هند و اروپا این موجودات را پرورش می دهند و در طبیعت می چرخانند.
تاریخچه پارچه ابریشم
برای اولین بار کشور چین به پرورش ابریشم اهلی روی آورد. به طور قطع می توان گفت که چینی های باستان در ۳۶۰۰ سال قبل از میلاد از ابریشم استفاده می کردند. حتی یکی از شواهد باستان شناسی کشف شده تاریخ استفاده از پارچه های ابریشمی در کشور چین را به ۶۵۰۰ قبل از میلاد بر می گرداند.
در حال حاضر سوابقی تاریخی زیادی برای این موضوع که کشور چین مبدا پارچه ابریشمی باشد وجود ندارد. با این حال طبق افسانه های چینی امپراطور لیزو باعث توسعه پرورش کرم ابریشم شده است. در اوایل پیدایش این پارچه تنها عده معدودی مانند اشراف می توانستد لباس های ابریشمی بپوشند، اما پس از آن که تمدن چین توسعه پیدا کرد و ثروتمند شد، مردم عادی نیز توانستند این پارچه نرم و بادوام را تهیه کنند.
با تولید ابریشم در چین سرانجام مسیرهای تجاری برجسته توسعه پیدا کردند. در این بین جاده ابریشم تاسیس شد که از چین تا اروپای غربی امتداد داشت و همواره بازرگانان چینی در طول این مسیر در حال رفت و آمد بودند تا بتوانند ابریشم را با کالاهای کشورهای دوردست مبادله کنند.
به دلیل آنکه ابریشم از لحاظ اقتصادی بسیار حائز اهمیت بود برا نسل ها اسرار چگونگی پرورش آن جزو ارزشمندترین و محافظت شده ترین دانش اشراف چینی محسوب می شد. با این وجود در طول چند قرن اول پس از میلاد اطلاعاتی در مورد نحوه ساخت ابریشم تصفیه شده به کشورهای کره و هند درز پیدا کرد. همچنین برخی از کشورهای آسیایی مانند هند و تایلند از قبل در فرآیند پرورش کرم ابریشم پیشرفت خوبی داشتند اما روش چینی برای ساخت ابریشم در سراسر دنیا برتر تلقی می شد.
لازم به ذکر است که در برخی از افسانه های کمتر دیده شده غربی و سوابق تاریخی امکان این احتمال که پارچه ابریشمی در گذشته های دور در غرب تولید شده باشد، وجود دارد. یکی از دورانی که ابریشم بسیار در غرب محبوب بوده دوره رومیان می باشد. همچنین محبوبیت این ماده کمیاب و مرموز در قرون وسطی به شدت افزایش پیدا کرد.
تولید ابریشم در قرن یازدهم پس از میلاد در سراسر اروپا گسترش پیدا کرد. به دلیل ارزش بالای این محصول بسیاری از دولت شهرهای ایتالیا مانند ونیز، لوکا و فلورانس در قرون وسطی از نظر اقتصادی وابسته به تولید ابریشم بودند. همچنین با گذر زمان صنعت ابریشم به تدریج در کشورهای فرانسه و اسپانیا گسترش پیدا کرد.
پادشاه جیمز اول در پادشاهی انگلستان برای بهره وری اقتتصادی در قرن ۱۷تولید ابریشم را به دنیای جدید معرفی کرد، با این کار ایالت های آمریکا مانند ماساچوست و کانکتیکات خود را سریعاً به قطب تولید ابریشم تبدیل کردند. با وقوع جنگ جهانی دوم در قرن ۱۹ ارتباط کشور آمریکا با ابریشم آسیا قطع شد، به همین خاطر شرکت های آمریکایی که توانایی ساخت برخی الیاف مصنوعی را پس از انقلاب صنعتی به دست آورده بودند شروع به ساخت نایلون و موارد دیگر کردند.
ویژگی های پارچه ابریشم
پیش تر با برخی از ویژگی های این پارچه آشنا شدید در ادامه قصد داریم تا ویژگی های بیشتری از این پارچه را به شما معرفی کنیم.
کاهش حساسیت پوستی : پارچه ابریشمی از لطافت بالایی برخوردار است و برای پوست ایجاد حساسیت نمی کند. به همین خاطر از آن برای تولید ملحفه یا روتختی و انواع لباس های نزدیک به پوست استفاده می کنند.
کاهش علائم آلرژی : آلرژی ناشی از گرد و خاک ممکن است در فصول مختلف سال به خصوص بهار رخ دهد. شما می توانید با استفاده از ابریشم مرغوب از این موضوع جلوگیری کنید، چرا که ابریشم با کیفیت بالا کمتر به خود گرد و خاک را جذب کرده و احتمال ابتلاء شما به آلرژی را تا حد زیادی کاهش می دهد.
تعدیل دمای بدن : پارچه ابریشمی به دلیل ساختاری که دارد می تواند بسیار تنفس پذیر بوده و می تواند هوا را به راحتی درون خود به جریان در بیارد. اشخاصی که بعضاً به صورت ناگهانی احساس گرما می کنند، می توانند به منظور کاهش این گرما از ملحفه و یا پیژامه های ابریشمی استفاده کنند.
بهبود کیفیت خواب : طبق برخی تحقیقات و پژوهش ها ۴۰ درصد از افراد با جایگزینی پارچه ابریشم در ملحفه و بالش خود توانستد خواب بهتری را تجربه کنند.
درخشندگی و شادابی پوست : ساختار خاص بافت ابریشم باعث می شود تا مدت زمان بیشتری مرطوب بماند. به همین خاطر شما می توانید با استفاده از روسری های ابریشمی در کنار زیبایی، به سالم ماندن موهای خود کمک کنید.
نحوه تولید پارچه ابریشم
با وجود آنکه صنعت ابریشم در طول قرن اخیر گسترش بسیاری یافته است، همچنان فرآیندهای مورد استفاده برای تولید این پارچه تقریباً مشابه فرآیندی است که در دنیای باستان به کار می رفت. در ادامه با نحوه تولید این پارچه آشنا می شوید.
مرحله اول : گرم کردن پیله
در ابتدا پرورش دهندگان کرم ابریشم پیله های کرم ابریشم که به اندازه مد نظر رسیده را برداشت می کنند، اگر مدتی از این برداشت سپری شود کرم های بالغ سر از پیله در می آورند، برای جلوگیری از این موضوع پیله ها در معرض دمای بالا قرار می گیرند. می توان این عمل را بی رحمانه دانست به همین خاطر برخی از فعالان حقوق حیوانات به این رویه اعتراض دارند. طبق ادعای این اشخاص می توان پیله های ابریشم را بدون کشتن کرم های درون آن انجام داد، با این وجود اعتبار زیادی به این موضوع داده نمی شود.
مرحله دوم : باز کردن پیله ها
پس از آنکه پیله ها به میزان مورد نظر گرم شد، تولیدکنندگان ابریشم با دقت فراوان نخ هایی که کرم های ابریشم در پیله جای گذاری کرده اند را از یکدیگر جدا می کنند. به دلیل وجود ماده چسب مانندی به نام سراسین که کرم های ابریشم به منظور تشکیل محفظه های دگرگونی ترشح می کنند انجام این فرآیند دشوار است. به همین خاطر معمولاً پیله های ابریشمی را برای مدت کوتاهی می جوشانند تا مقداری از این ماده از پیله خارج شود.
کرم های ابریشم از یک رشته فیبر طولانی پیله خود را می سازند، این به آن معناست که باز کردن یک پیله به صورت کامل منجر به ایجاد یک رشته ابریشمی می شود. برای باز کردن پیله یکی از کارگران و یا دستگاهی اتومات شروع به برس زدن پیله می کنند تا بتوانند انتهای شل آن را پیدا کنند.
مرحله سوم : قرار دادن بر روی قرقره
در این مرحله پس از آنکه انتهای شل رشته پیدا شد آن را از طریق یک حلقه سرامیک چینی بر روی قرقره قرار می دهند تا رشته های ابریشم را باز کند. در همان زمان که رشته بر روی قرقره بارگذاری می شود به طور خودکار رشته دیگری متصل می شود تا بتواند رشته ای پیوسته ایجاد کند. به دلیل وجود سراسین در رشته های ابریشمی اتصال این رشته ها به یکدیگر آسان تر می شود.
مرحله چهارم : پیچاندن
سپس برای آن که نخ ساخته شود تولیدکنندگان ابریشم این رشته های بلند را به یکدیگیر می پیچانند. بعد از اتمام این مراحل برای آنکه نخ ابریشم یکنواخت تر شود آن را از میان یک غلتک عبور می دهند. پس از تولید نخ امکان دارد فرآیندهای گوناگونی توسط تولیدکنندگان ابریشم به منظور ساخت نخ ابریشمی با ویژگی های مد نظرشان انجام شود.
مرحله پنجم : رنگ کردن
اکثر تولیدکنندگان پارچه ابریشم قبل از آنکه آن را ببافند نخ را رنگ می کنند و یا امکان دارد آن را سفید کنند. همچنین بعضی از آن ها به منظور دستیبابی به ویژگی هایی مد نظر پارچه را سفت کرده و یا در معرض بخار قرار می دهند.
مرحله پایانی
در این مرحله دیگر تمامی کارها انجام شده و هم اکنون نخ آمادگی آن را دارد که برای بافت لباس و سایر منسوجات به کار رود.
کاربردهای پارچه ابریشم
ابریشم یکی از پارچه هایی است که می توان آن را هزاران روش مختلف استفاده کرد. با این حال برای اهدافی که مد نظر داریم کاربردهای این پارچه را به دو دسته مصرفی و صنعتی تفکیک می کنیم.
کاربردهای مصرفی
می توان گفت در حال حاضر رایج ترین کاربرد مصرفی ابریشم تولید انواع پوشاک ابریشمی مردانه و زنانه است. این پارچه سالیان طولانی به دلیل لطافت بالا و دوام باور نکردنی اش مورد توجه بوده است. حتی با وجود اینکه امروزه انواع ریون (ابریشم مصنوعی) تولید می شود ولی باز هم مصرف کنندگان ابریشم واقعی را به آن ترجیح می دهند.
به طور مثال از پارچه ابریشم برای دوخت روسری، پیراهن، بلوز و لباس شب استفاده می شود. همچنین به دلیل سبکی و لطافتی که دارد باعث حساسیت پوستی نمی شود و می توان از آن برای دوخت لباس های نزدیک به پوست مانند لباس های زیر زنانه و مردانه استفاده کرد.
همچنین می توان آن را برای ترکیب در بافت پارچه های لطیف مناسب فصل گرما و یا در لایه آستر خزهای زمستانی به عنوان عایق حرارتی به کار برد. از این پارچه برای تکمیل بخش های مختلف لباس مانند لبه یقه، سرآستین و پیش سینه لباس های محلی نیز استفاده می شود.
ابریشم برای بافت فرش و قالی هم به کار می رود و قالی ابریشمی ایرانی یکی از معروفترین قالی ها بوده که به کشورهای مختلف جهان صادر می شود. در بعضی موارد افراد ممکن است از ابریشم برای دوخت بالش های تزئینی، پرده و یا آویزهای دیواری استفاده کنند.
کاربردهای صنعتی
یکی از کاربردهای ابریشم در صنعت ساخت چتر نجات می باشد. همانطور که پیش تر گفته شد تا به امروز انواع مختلفی از ابریشم مصنوعی به عنوان جایگزین تولید شده، اما همچنان سازندگان این محصول از ابریشم طبیعی به دلیل دوام و سبکی وزن استفاده می کنند.
همچنین یکی دیگر از کاربردهای مهم ابریشم، در حوزه پزشکی و تولید بخیه های جراحی برای بستن زخم ها و دهانه های جراحی است. بخاطر آنکه این فیبر بسیار نازک بوده و به صورت طبیعی از ویژگی های آنتی باکتریال برخوردار است آن را برای این کاربرد ایده آل می کند.
پارچه ابریشم کجا تولید می شود؟
طبق گزارشی که اطلس جهانی تهیه کرده، کشور چین بزرگترین تولید کننده ابریشم در جهان بوده و توانسته موقعیت خود را در این زمینه تثبیت کند. این کشور سالانه ۱۴۶۰۰۰ متریک تن ابریشم تولید می کند و توانسته از بزرگترین رقیب خود یعنی هند که تنها ۲۸۷۰۸ تن ابریشم در سال تولید می کند به شدت پیشی بگیرد.
کشورهایی که در جایگاه سوم و چهارم تولید ابریشم قرار می گیرند، ازبکستان و تایلند هستند. کشور چین بزرگترین بازار ابریشم را در اختیار داشته و به عنوان بزرگترین تولید کننده این منسوجات هم شناخته می شود. می توان گفت ایالات متحده و اتحادیه اروپا در این زمینه مصرف کننده هستند و بیشتر ابریشم مورد نیاز خود را از کشور هند و چین تهیه می کنند.
قیمت پارچه ابریشمی
شما می توانید از سایت EmergingTextiles.com)) قیمت ابریشم را که به صورت فصلی منتشر می شود، مشاهده کنید. در حال حاضر بر اساس آخرین گزارشی که تهیه شده، هر ۱ کیلو ابریشم چینی قیمتی بین ۵۰ تا ۵۵ دلار دارد. کشور هند نیز قیمت ابریشم تولید شده در این کشور را پیگیری می کند.
در هر صورت نمی توان این واقعیت که ابریشم پارچه ای گران قیمت است را نادیده گرفت. دلیل این قیمت بالا فرآیند سخت تولید و هزینه های حمل و نقل این محصول از مبدأ تا مصرف کننده است. با این وجود در نظر داشته باشید زمانی که شما یک لباس تولید می کنید ۱ کیلوگرم ابریشم مسافت طولانی را طی می کند.
انواع مختلف پارچه ابریشم
در حال حاضر پر مصرف ترین نوع پارچه ابریشمی، ابریشم توت می باشد. همچنین انواع دیگری از پارچه ابریشمی وجود دارند که در ادامه به آنها اشاره می کنیم.
ابریشم توت (Mulberry silk)
می توان گفت این ابریشم ساده ترین و کم هزینه ترین نوع پارچه ابریشمی است که می توان ساخت. حجم بیشتر ابریشم موجود در جهان از ابریشم توت بوده و مانند سایر انواع این پارچه، به خاطر مقاومت، لطافت و دوام بالا شهرت پیدا کرده است.
ابریشم اِری (Eri silk)
یکی از دغدغه هایی که فعالان حقوق حیوانات داشتند کشتن کرم های ابریشم بود، برای تولید این پارچه ابریشم نیازی به کشتن کرم های ابریشم نیست و به همین خاطر به این نوع نساجی “ابریشم صلح” نیز گفته می شود. با این وجود تولید ابریشم اِری بسیار سخت می باشد. این پارچه سنگین بوده و نسبت به ابریشم توت از دوام بالاتری برخوردار است. از آن جهت که کرم های ابریشم اِری بر روی درختان کرچک زندگی می کنند، بعضاً این نوع ابریشم به عنوان ابریشم کرچک نیز شناخته می شود.
ابریشم تاسار (Tasar silk)
بعد از ابریشم توت، ابریشم تاسار دومین پارچه از لحاظ میزان حجم تولید در جهان می باشد. این نوع ابریشم وحشی به حساب می آید و توسط کرم های ابریشم بومی هند و یا ژاپن تولید می شود، با این تفاوت که ابریشم کرم های کشور ژاپن به رنگ سبز می باشد.
ابریشم عنکبوت (Spider silk)
نوع خاصی از ابریشم عنکبوت وجود دارد که از خاصیت کشسانی بالایی برخوردار است. با این وجود نمی توان این موجودات را مانند کرم ابریشم پرورش داد. به همین خاطر تولید این نوع ابریشم در صنعت نساجی بسیار گران بوده و صرفه اقتصادی ندارد. با این وجود این ابریشم برای ساخت محصولات صنعتی نظیر جلیقه های ضد گلوله، میکروسکوپ، تلسکوپ و وسایل خاص کاربردر دارد.
ابریشم موگا (Muga silk)
پارچه ابریشمی بعدی که به شما معرفی می کنیم، ابریشم موگا می باشد. این پارچه از کرم ابریشم موگا که نیمه اهلی بوده در ایالت آسام کشور هند تولید می شود. این ابریشم در سایر نقاط جهان زیاد شناخته شده نیست اما برای نسل های زیادی ساکنان آسام از این پارچه برای اشراف ساکن در آن منطقه لباس می دوختند.
ابریشم دریایی (Sea silk)
شاید برایتان جالب باشد که گونه از صدف در دریای مدیترانه وجود دارد که مقدار اندکی الیاف ابریشم مانند تولید می کند. اهالی ساکن در تارانتوی ایتالیا این صدف را اهلی کرده اند و این شهر سالانه مقدار کمی پارچه ابریشم دریایی تولید می کند که به آن “ابریشم صدف” نیز گفته می شود.
ابریشم کُون (Coan silk)
کرم ابریشم پاکیپاسا آتوس (Pacypasa atus) این نوع ابریشم را تولید می کند و بومی مناطق خاصی از کشورهای یونان، ترکیه و ایتالیا می باشد. این کرم های ابریشم از درختانی نظیر ارس، کاج و بلوط تغذیه می کنند. در زمان روم باستان عمدتاً از ابریشم کُون استفاده می شد، اما امروزه تولید این نوع پارچه ابریشم محدود است و بیشتر از آن به عنوان تقویت کننده الیاف دیگر ابریشمی استفاده می شود.
شیفون (Chiffon)
این پارچه ابریشمی فوق العاده سبک بوده و ساده بافت می باشد. برای بافت آن از الیاف تابیده شده محکم استفاده شده و افت خوبی هم به هنگام پوشش دارد. از لحاظ ظاهری نیمه شفاف و شفاف بوده، مقداری حالت کشسان داشته و کمی هم حس زبر بودن به شما می دهد. هر چند شیفون نرم تر و براق تر از پارچه ژرژت می باشد. اگر از پلی استر به هنگام تولید در آن استفاده شود قیمتش کاهش می یابد. معمولاً از این پارچه برای دوخت لباس شب، لباس زیر زنانه و بلوز استفاده می شود.
به هنگام حاشیه دوزی و لبه دار کردن این پارچه می تواند شما را با چالش رو برو کند، بهترین راه برای دوخت این پارچه به صورت دستی و یا یک چرخ خیاطی سردوز می باشد. معمولاً برای پارچه های شفاف مانند شیفون از دوخت درز فرانسوی استفاده می شود تا ظاهری مرتب داشته باشند، زیرا بیشتر اشخاص تمایل دارند رویه آن را در معرض دید قرار دهند.
نحوه مراقبت : شستشوی ملایم در ماشین لباس شویی با دمای ۴۰ درجه سانتی گراد، شستشوی دستی و یا خشک شویی، اتوی سرد بدون بخار.
همچنین می توانید از مقاله پارچه شیفون نیز دیدن فرمایید.
چارموز (Charmeuse)
چارموز پارچه ابریشمی سبک با بافت ساتن می باشد. رویه این پارچه براق بوده و پشت آن مات است. این پارچه از لطیف بوده و از افت خوبی برخوردار می باشد. بعضاً برای تولید چارموز از ریون، ویسکوز، پلی استر و یا ترکیبی از آنها استفاده می شود. کاربرد اصلی این پارچه برای دوخت بلوز، لباس زیر و سایر لباس های ظریف است.
نحوه مراقبت : شستشوی با احتیاط و اتوی سرد از پشت پارچه.
کرپ د چین (Crêpe-de-chine)
پارچه بعدی که به شما معرفی می کنیم، کرپ د چین است. این پارچه ابریشمی بافتی ساده و سطحی هموار دارد، همچنین از لحاظ ظاهری مات بوده و سبک است. برای دوخت بلوز، لباس زیر زنانه و لباس شب از این پارچه استفاده می شود.
نحوه مراقبت : خشکشویی و استفاده از اتوی سرد به همراه یک پارچه اتو.
مخمل (Velvet)
مخمل یکی از محبوب ترین پارچه های ابریشمی می باشد. این پارچه وزنی متوسط تا سنگین داشته و به هنگام لمس آن، حس مجلل بودن و لطافت را به شما منتقل می کند. مخمل از حلقه های کوتاه نخ که از کرک یا پرزهای متراکم که در یک جهت قرار دارند، برش داده و ساخته می شود. برای تولید مخمل های ارزان تر از ریون، پنبه و سایر الیاف مصنوعی استفاده می شود.
همچنین رنگ مخمل بسته به موقعیتی که در آن قرار دارد می تواند متفاوت بنظر برسد، به همین خاطر باید این موضوع را به هنگام برش بخش های الگو در نظر بگیرید. این پارچه را با سوزنی ظریف ترجیحاً در جهت خواب آن بدوزید. توجه داشته باشید که شما تنها یکبار می توانید این پارچه را کوک بزنید، زیرا ممکن است برداشتن کوک ها بر روی پارچه سوراخ ایجاد کند.
مخمل دِورِ (Devoré velvet)
مخمل دِورِ یکی از لاکچری ترین پارچه های ابریشمی با بافت خاص می باشد. این پارچه از وزن کمی برخوردار بوده و بعد از بافت، از اسید برای سوزاندن پرزهای پارچه به جهت نمایان شدن الگوی آن استفاده می شود. بیشتر از این پارچه برای دوخت لباس های شیک و لباس شب استفاده می شود.
نحوه مراقبت : خشکشویی، اتوی گرم از پشت پارچه بدون بخار.
دوپیون (dupion)
مورد بعدی پارچه ابریشم دوپیون می باشد که با نام های دوپیونی و ابریشم نیم تاب هم شناخته می شود. این پارچه وزنی متوسط داشته، به صورت ساده بافته می شود و بافت آن خشک است. بافت ساده استحکام بالایی دارد و به کار رفتن نخ های تار و پود در اندازه های مختلف موجب می شود تا این پارچه ظاهری بسیار درخشان داشته باشد.
همچنین لبه های این پارچه مستعد سابیدگی هستند. بعضی مواقع برای بافتن دوپیون از نخ های تار و پود رنگی استفاده می شود، این عمل به آن ظاهری رنگین کمانی می دهد که به آن ابریشم چند رنگ (silk shot) گفته می شود.
در برخی موارد دوپیون را با الگوهای راه راه، چک و… می بافند. معمولاً این پارچه برای دوخت لباس های مد روز، ژاکت، لباس شب و لباس عروس به کار می رود.
نحوه مراقبت : خشکشویی، اتوی گرم بدون استفاده از بخار.
ژرژت (Georgette)
به این پارچه کرپ ژرژت هم گفته می شود. ژرژت به صورت ساده با استفاده از نخ های بسیار تابیده شده بافته می شود، همچنین وزن کمی داشته و شفاف است. سطح این پارچه چین دار بوده و در انواع ساده و طرح دار تولید می شود. بعضاً برای ساخت آن بجای ابریشم از پلی استر استفاده می شود. کاربرد اصلی این پارچه برای دوخت بلوز و لباس شب می باشد.
نحوه مراقبت : خشکشویی، اتوی گرم بدون بخار.
همچنین می توانید از مقاله پارچه ژرژت نیز دیدن فرمایید.
ارگانزا (Organza)
ارگانزا پارچه ابریشمی است که به صورت ساده بافته می شود. این پارچه بسیار ظریف بوده و از لحاظ ظاهری شفاف و براق است. برای بافت این پارچه از نخ های بسیار پیچ خورده استفاده می شود که ساختار آن را بسیار محکم می کند. ارگانزا با وجود وزن کم خود، خشک است و اکثراً از آن برای تزئینات، یقه لباس، روکش، گل های پارچه ای، لباس شب و لباس عروس استفاده می شود.
به دلیل سبکی، امکان دارد دوختن این پارچه برای شما دشوار باشد. یکی از راهکارها برای سجاف این پارچه این است که آن را رول کنید و به صورت دستی لبه های آن را بدوزید. دقت داشته باشید درزها به دقت دوخته شوند، در غیر این صورت در رویه پارچه نمایان خواهند شد. معمولاً از روش درز فرانسوی برای دوخت این پارچه استفاده می شود.
نحوه مراقبت : شستشوی دستی و یا خشکشویی، اتوی سرد.
شانتونگ (Shantung)
شانتونگ به نوعی ابریشم خشن چینی گفته می شود که وزنی متوسط داشته و به صورت ساده، با استفاده از نخ هایی نامنظم بافته می شود. این پارچه را ابریشم وحشی (Tussah silk) هم می نامند. شانتونگ حدوداً مشابه دوپیون است اما وزن کمتری داشته و از لحاظ بافت نامنظم تر است. معمولاً از این پارچه برای دوخت پیراهن، لباس و شلوار استفاده می شود.
نحوه مراقبت : خشکشویی، اتوی سرد از پشت پارچه بدون بخار.
هابوتای (Habutai)
این پارچه به ابریشم چینی هم معروف است. بافت آن ساده بوده و درخشان است. همچنین در دو نوع سبک و متوسط بافته می شود. می توان گفت این پارچه در ابتدا به صورت سنّتی در ژاپن بافته می شد، اما امروزه بیشتر از کشور چین تهیه می شود. به علت لطافت و درخشندگی از آن برای دوخت بلوز، ژاکت، لباس زیر زنانه، روسری و یا آستر استفاده می شود.
نحوه مراقبت : خشکشویی و یا شستشوی دستی، اتوی سرد.
ابریشم ژرسه (Silk jersey)
پارچه ای بافتنی با وزن سبک تا متوسط که نرم، کشسان و منعطف بوده و ظاهری درخشان دارد. افت خوبی داشته و در برابر چین خوردگی مقاوم است. این پارچه برای دوخت لباس هایی که با پوست در ارتباط هستند مناسب است، چرا که رطوبت را از لباس دور می کند و در عین حال تنفس پذیر است. ابریشم ژرسه عمدتاً برای تولید لباس های لاکچری، تی شرت، تاپ، لباس زیر گرم و لایه های پایه به کار می رود.
نحوه مراقبت : شستشوی ملایم با دمای ۳۰ درجه در ماشین لباسشویی و یا به صورت دستی.
ساتن پشت کرپ ابریشم (Silk crêpe-backed satin)
این پارچه وزنی سبک تا متوسط داشته و بخاطر آنکه روی آن ساتن و پشت آن کرپ است، دورو محسوب می شود. در بعضی مواقع از ریون و پلی استر به جای ابریشم برای بافت آن استفاده می شود. این پارچه افت خوبی داشته و از آن برای دوخت انواع لباس، بلوز و لباس زیر استفاده می شود.
نحوه مراقبت : شستشوی دستی دقیق و با احتیاط، اتوی سرد از پشت با استفاده از پارچه اتو.
مخلوط ابریشم و کتان (Silk-linen mix)
این پارچه وزنی متوسط، بافتی براق و متراکم دارد. درخشندگی ابریشم و خشکی کتان، براقیّت آن را افزایش می دهد. معمولاً از این پارچه برای دوخت کت و شلوارهای مطابق مد، دامن، لباس و شلوار استفاده می شود.
نحوه مراقبت : خشکشویی، اتوی گرم از پشت پارچه.
ساتن ابریشم (Satin silk)
این پارچه ساتن بافت، در وزن های مختلف بافته می شود. رویه این پارچه سطحی هموار و براق داشته و پشت آن کدر است. معمولاً ظاهر آن راه راه است و از آن برای دوخت انواع لباس، ژاکت و لباس شب استفاده می شود. زمانی که از الیاف مصنوعی برای ساخت آن استفاده شود قیمتش کاهی می یابد.
نحوه مراقبت : شستشوی ملایم با ماشین لباسشویی در دمای ۴۰ درجه سانتی گراد، به صورت دستی و یا خشکشویی، اتوی گرم از پشت پارچه با استفاده از پارچه اتو بدون بخار.
مخلوط ابریشم و پنبه (Silk-Cotton Mix)
حاصل ترکیب این دو الیاف طبیعی پارچه ای نرم وسبک را به وجود می آورد. در این پارچه، بافت پنبه با درخشندگی و افت ابریشم ترکیب شده است. همچنین از آن بیشتر برای دوخت بلوز و لباس استفاده می شود.
نحوه مراقبت : شستشوی ملایم در ماشین لباسشویی با دمای ۴۰ درجه سانتی گراد، خشکشویی و یا شستشوی دستی، اتوی گرم از پشت پارچه.
مخلوط ابریشم و پشم (Silk-wool mix)
حاصل ترکیب این دو الیاف پارچه ای با لطافت پشم و درخشندگی ابریشم می باشد. عمدتاً از این پارچه برای تولید کت و شلوارهای شیک و ژاکت استفاده می شود.
نحوه مراقبت : خشکشویی، اتوی گرم از پشت پارچه با استفاده از پارچه اتو.
تافته (Taffeta)
تافته، پارچه ابریشمی با سطحی هموار، بافت ساده و خشک است که به راحتی چروک می شود. این پارچه وزنی سبک تا متوسط داشته و بر روی سطح آن شیارهای ریز وجود دارد. به علت خشکی زیاد هنگامی که این پارچه در حرکت ساییده شود صدای خش خش ایجاد می کند. تافته ابریشم چند رنگ (Taffeta silk shot) با نخ های تار و پود چند رنگ بافته می شود که ظاهری رنگین کمانی بر روی پارچه ایجاد می کند.
انواع ارزان تر تافته از استات و پلی استر تولید می شوند. برای دوخت ژاکت، لباس عروس و لباس شب از این پارچه استفاده می شود.
دوختن این پارچه کمی مهارت نیاز دارد. شما باید کمتر روی آن کار کنید و به راحتی دوخته نمی شود. همچنین فقط یکبار می توان آن را کوک زد، چرا که با هر کوک برداشته شده سوراخ هایی در روی پاچه باقی می ماند.
نحوه مراقبت : خشکشویی، اتوی گرم از پشت بدون استفاده از بخار.
ابریشم شسته شده (Washed silk)
ابریشم شسته شده وزنی سبک تا متوسط داشته و از افت خوبی هم برخوردار می باشد. این پارچه را پس از تولید به منظور ایجاد لطافت با مواد نرم کننده می شویند، این عمل مقداری باعث کم رنگ شدن پارچه خواهد شد. معمولاً از این پارچه به منظور تولید پیراهن و لباس استفاده می شود.
نحوه مراقبت : خشکشویی، اتوی گرم از پشت پارچه بدون استفاده از بخار
نکاتی در مورد نحوه مراقبت های گفته شده
در معرفی انواع پارچه ابریشم به صورت اجمالی نحوه شستشوی هر کدام گفته شد، اما به هنگام خرید پارچه حتماً اطلاعات آن را بررسی کنید. در ابتدا می توانید موردی را به عنوان نمونه با توصیه های کلی ارائه شده آزمایش کنید تا متوجه شوید که اطلاعات ارائه شده برای پارچه شما مناسب است یا خیر.
نکته دیگر آنکه دمای پیشنهادی ارائه شده برای هر پارچه بالاترین میزان آن بوده، شما می توانید در صورت تمایل دمای پایین تری برای شستشو به کار ببرید. توجه داشته باشید پارچه های ساخته شده از الیاف طبیعی امکان دارد در اولین شستشو تا حدی (بعضی مواقع ۱۰ درصد) کوچک شوند، به همین خاطر اطمینان حاصل کنید پارچه کافی برای کار خود خریداری کرده اید و قبل از دوخت آن را بشویید.
راه های تشخیص ابریشم اصل
شما می توانید با امتحان روش های ساده ای از طبیعی بودن پارچه خود مطلع شوید.
لمس کردن پارچه : یکی از راه های ساده برای تشخیص این پارچه لمس کردن آن می باشد. هنگامی که شما پارچه ابریشم ارگانیک را لمس کنید مقداری از خود گرما تولید می کند و باعث گرم شدن کف دست شما می شود، اما ابریشم مصنوعی این قابلیت را ندارد.
میزان ظرافت پارچه : ابریشم ارگانیک از لطافت خاصی برخوردار است. شما می توانید پارچه ابریشمی را از حلقه کوچکی عبور دهید، اگر به راحتی این اتفاق افتاد به معنای اصل بودن است، اما اگر پارچه فشرده شد و مقداری سخت عبور کرد، ابریشم مصنوعی می باشد.
سوزاندن پارچه : این روش آسان بوده و خیلی سریع شما را به نتیجه می رساند. ابتدا نخی از پارچه را که مربوط به نخ دوخت نیست جدا کنید. آن را از انتها آتش بزنید، اگر نخ به هنگام سوختن جمع شد و به شکل گلوله درآمد مصنوعی است، چرا که ابریشم طبیعی آهسته می سوزد و پودر می شود. همچنین زمانی که ابریشم ارگانیک را بسوزانید بویی شبیه به سوختن مو حس خواهید کرد، اما سوختن ابریشم مصنوعی بویی مانند سوختن کاغذ دارد.
تاثیر پارچه ابریشم بر روی محیط زیست
بخاطر آنکه ابریشم الیافی طبیعی است، به صورت ذاتی پایدار بوده و به محیط زیست آسیبی نمی رساند. همچنین برداشت و یا تولید ابریشم وحشی نیز تاثیر منفی زیست محیطی ندارد. با این وجود پرورش ابریشم و حمل آن به سراسر دنیا امکان دارد به طرق مختلف به محیط زیست آسیب برساند.
یکی از معروف ترین سازمان های مدافع حقوق حیوانات به نام PETA، همواره به روند تولید ابریشم اعتراض می کند، چرا که در این فرآیند کرم های ابریشم کشته می شوند. با این وجود تولید ابریشم را می توان یکی از تمیزترین صنایع نساجی دانست. درختان توت که محل زندگی کرم های ابریشم هستند نیازی به کود یا آفت کش ندارند و به همین خاطر می توان ابریشم کشت شده را بدون وارد کردن مواد شیمیایی به الیاف و یا محیط پیرامون برداشت کرد.
در طول سالیان متوالی، پروانه ابریشم بخاطر اهلی شدن جهش پیدا کرده است. این جهش باعث شده تا پروانه های بالغ نابینا شده و به علت رشد ناکافی فک پایین دیگر قادر به خوردن نباشند. این موجودات تنها به اندازه ای عمر می کنند که بتوانند ۵۰۰ تخم روی برگ های توت مجاور خود بگذارند.
حتی اگر نگرانی های موجود درباره ی کرم و پروانه ی ابریشم را کنار بگذاریم، تولید این پارچه در کشورهایی مانند چین و هند با بهره وری از کارگران همراه است. با وجود آن که اتوماسیون تولید ابریشم را برای کارگران در هر نقطه از جهان آسان تر و منصفانه تر کرده، اما با این وجود همه تأسیسات تولیدی به اندازه یکسانی به این اتوماسیون دسترسی ندارند.
بخاطر آنکه ابریشم تنها در نقاط خاصی از دنیا تولید می شود، برای رسیدن به مقصد نهایی این ماده فواصل طولانی را طی می کند. بنابراین، از سوخت های فسیلی برای وسایل نقلیه حمل کننده آن استفاده می شود. با وجود این نگرانی های جزئی، می توان گفت تولید ابریشم آسیب قابل توجهی بر محیط زیست نمی زند. همچنین از آنجایی که ابریشم به طور کامل در طبیعت در تجزینه می شود، در آلودگی محیطی نقش چندانی ندارد.
گواهینامه های پارچه ابریشم
در حال حاضر گواهینامه های ابریشم متنوعی در دسترس است که تولیدکنندگان این محصولات می توانند با اخذ آنها اعتبار خود را بین مشتریانشان بالا ببرند.
علامت ابریشم (Silk Mark) توسط سازمانی هندی به منسوجات این کشور داده می شود. با این وجود اگر لباس ابریشمی یا محصول دیگری با این نشان وجود داشته باشد، مطابق استنداردهای سختگیرانه این سازمان می باشد.
با وجود آنکه تولید ابریشم در ایالات متحده بسیار اندک است، امکان دارد ابریشم تولید شده در این کشور توسط وزارت کشاورزی ایالات متحده (USDA) تأیید شود.
همچنین، نهاد صدور گواهینامه ارگانیک اتحادیه اروپا می تواند ابریشم رشد یافته در بلوک کشورهای اروپایی که با فرآیندهای ارگانیک یا پایدار کشت شده اند را تأیید کند.
با این وجود، ملاک بیشتر مصرف کنندگان برای تشخیص مناسب بودن یک لباس ابریشمی لوگوی استاندارد جهانی نساجی ارگانیک (GOTS) می باشد. همانطور که گفته شد بیشتر ابریشم جهان در کشور چین تولید می شود، اما این کشور هیچگونه مقررات معنا داری برای تولیدکنندگان ابریشم خود تعیین نمی کند. در عوض، سازمان هایی مانند (GOTS) شکل گرفته اند تا مصرف کنندگان را از وضعیت ارگانیک ابریشمی که خریداری می کنند آگاه کنند.
منابع : SEWPORT , CLOTHES-PRESS
